Amoniak – na pozór niegroźny mieszkaniec domu

Żyjący na przełomie XV i XVI wieku medyk z Bazylei, znany szerzej jako Paracelsus, powiedział kiedyś, że wszystko jest trucizną i... nic nie jest trucizną. Tylko dawka czyni, że dana substancja nie jest trucizną (łac. Dosis facit venenum). I miał rację. Nawet jedna z najsłynniejszych trucizn w historii, cyjanek, który został podany Sokratesowi w karze za jego „niepraworządne” nauki, w niewielkich ilościach jest zupełnie nieszkodliwy. Przecież znajduje się w pestkach jabłek, a któż z nas w swoim życiu nie połknął przynajmniej kilku? I jakoś żyjemy.

Dokładnie tak samo jest z amoniakiem, który jest wykorzystywany na przykład do pieczenia ciastek (nadaje im chrupkości).  No cóż... w sklepie można go kupić na półce w dziale spożywczym...

Amoniak (nazwa systematyczna azan) jest nieorganicznym związkiem chemicznym azotu i wodoru, a jego skrót to NH₃. W naturze występuje w dużych ilościach, jest bowiem produktem gnicia substancji białkowych (czyt. zwierząt, owadów). Jest jednym z podstawowych surowców niemal wszystkich dziedzin przemysłu, od nawozów, przez materiały wybuchowe, po żywność... W niewielkich ilościach jest zupełnie nieszkodliwy, bowiem świetnie sprawdza się w domu, choćby do usuwania plam czy pozbywania się nieprzyjemnych zapachów... Od XVIII do XIX wieku bardzo popularne były sole trzeźwiące, również oparte na amoniaku (swoją drogą chyba nikt nie przeprowadził badań nad wpływem soli trzeźwiących na zdrowie ludzi żyjących w tamtym okresie)... 

Zatem diabeł nie taki straszny jak go malują, ale...

W formie gazowej amoniak jest wyjątkowo reaktywny i stanowi zasadowe zanieczyszczenie atmosfery, do której uwalnia się zarówno w sposób naturalny (np. gnicie), jak i na skutek działalności ludzkiej. Największym „eksporterem” amoniaku są hodowle zwierząt, w związku z czym najbardziej narażeni na nadmierne stężenie amoniaku są osoby pracujące lub mieszkające w pobliżu np. chlewni. Ale źródłem amoniaku są też procesy przemysłowe, a zwłaszcza spaliny samochodowe. Niestety wraz z rozwojem cywilizacji, wzrastała ilość amoniaku uwalnianego do powietrza, choć sytuację zaczęto normować w latach 1990-2010 (emisja zmniejszyła się o ok. 28%). Tak czy owak amoniak nadal jest bardzo groźny, choć oczywiście w odpowiednich stężeniach, a zatem powyżej 25 ppm. Poniżej tego stężenia człowiek wyczuwa jedynie jego charakterystyczny zapach. 

Amoniak wchłania się przed drogi oddechowe i skórę. Ponieważ piszemy głównie o zanieczyszczeniu powietrza w domu, skupimy się na tym, jak amoniak może negatywnie wpłynąć właśnie w kontakcie domowym. Choć śmiertelne zatrucie amoniakiem w domu jest mało prawdopodobne, to może on istotnie podrażnić drogi oddechowe, podrażnić oczy, wywołać kaszel i ból gardła. Zwłaszcza jeśli się nim „sztachniemy” – np. myjąc okna (znajduje się w preparatach do czyszczenia okien), myjąc podłogę czy łazienkę (środki czystości)  a przede wszystkim... farbując włosy. Oczywiście te z dodatkiem amoniaku. Producenci, którzy NIE stosują amoniaku oczywiście poinformują o tym (chwyt marketingowy) na opakowaniu. Zresztą w zakładach fryzjerskich ten charakterystyczny zapach pochodzi m.in. właśnie z tego związku... 

Amoniak w farbach do włosów ma za zadanie spulchnić je, a przez to sprawić, że łatwiej przyjmą wybrany kolor. W niewielkich stężeniach i rzadko – spoko, ale gdy farbujemy włosy często, warto zastanowić się dwa razy nad zabiegiem, zwłaszcza dotyczy to kobiet w ciąży (swoją drogą nawet jeśli farba nie zawiera amoniaku, to zawiera MEA, czyli monoetyloaminę, również toksyczną). Amoniak w farbie nie zabije, nie sprawi, że wylądujesz w szpitalu, ale podrażni, zaogni, spowoduje silne pieczenie i dyskomfort. 

 Na amoniak, podobnie jak inne szkodliwe składniki powietrza, najbardziej narażone są dzieci i zwierzęta, które szybciej oddychają, są „blisko podłogi”, i są najbardziej podatne na oddziaływanie chemicznych oparów. 

Zatem wszystko dla ludzi, ale w odpowiednich ilościach i stężeniach. A w oczyszczaniu powietrza z amoniaku, formaldehydu, ksylenu, toluenu czy benzenu na pewno nie zaszkodzi dobrej jakości oczyszczacz powietrza. 

 

Ciekawe linki:

http://pl.emed.org.ua/10036-toksyczno%C5%9B%C4%87-amoniaku-pierwsza-pomoc-przy-g%C5%82wnym

http://www.komoryzamrazarek.lampyzyrandole.com/

http://www.mardar.pl/pl/strona/amoniak/

https://powietrze.uni.wroc.pl/base/t/amoniak-NH3

http://www.poradnikzdrowie.pl/uroda/wlosy/Farbowanie-wlosow-w-ciazy-czy-jest-bezpieczne_37258.html